Niedoczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca produkuje zbyt mało hormonów, co prowadzi do spowolnienia wielu procesów metabolicznych w organizmie. Redukcja wagi przy niedoczynności tarczycy może być wyzwaniem, ale jest możliwa przy odpowiedniej strategii i wsparciu medycznym.
Niedoczynność tarczycy – objawy
Objawy nieprawidłowej pracy tarczycy mogą rozwijać się powoli i są różnorodne. Najczęstsze z nich to:
Zmęczenie i osłabienie – osoby z niedoczynnością tarczycy często czują się zmęczone, ospałe i mają niski poziom energii.
Przyrost masy ciała – nadwaga mimo braku zmiany w diecie i aktywności fizycznej.
Problemy trawienne – najczęściej występujące to zaparcia, które są wynikiem spowolnionej przemiany materii.
Problemy z koncentracją i pamięcią – chorzy mogą doświadczać tzw. „mgły mózgowej,” co utrudnia jasne myślenie.
Sucha skóra i łamliwe włosy – niedobór T3 i T4 wpływa na jakość skóry, a także na włosy, które mogą stać się cienkie i kruche.
Niska tolerancja na zimno – osoby w przebiegu niedoczynności tarczycy odczuwają chłód bardziej niż zwykle.
Obrzęki, szczególnie twarzy – w zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się obrzęki, szczególnie w okolicach twarzy i oczu.
Zapalenie stawów i bóle mięśni – niektórzy pacjenci mogą doświadczać bólów mięśni i stawów bez konkretnego powodu.
Objawy te mogą być niespecyficzne i często są mylone z innymi chorobami, dlatego jeśli pojawiają się powyższe dolegliwości, warto wykonać odpowiednie badania oraz skonsultować się z lekarzem.
🧪 Niedoczynność tarczycy, hormony – jakie badania?
W diagnostyce niedoczynności tarczycy wykonuje się kilka podstawowych badań hormonalnych i laboratoryjnych, które pozwalają ocenić funkcjonowanie tarczycy i postawić diagnozę:
TSH (hormon tyreotropowy) – podstawowe i najczęściej wykonywane badanie przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy. W przypadku niedoczynności poziom TSH jest zazwyczaj podwyższony, ponieważ organizm próbuje stymulować tarczycę do produkcji hormonów. Odwrotną sytuację zaobserwujemy przy nadczynności tarczycy.
FT4 (wolna tyroksyna) – niski poziom FT4 przy wysokim TSH wskazuje na pierwotną niedoczynność tarczycy. To badanie pozwala ocenić ilość aktywnego hormonu produkowanego przez tarczycę.
FT3 (wolna trójjodotyronina) – rzadziej wykonywane, ale może być przydatne w niektórych przypadkach. FT3 często jest w normie we wczesnych stadiach niedoczynności.
Przeciwciała przeciwtarczycowe (anty-TPO, anty-TG) – w celu oceny, czy przyczyną niedoczynności jest choroba autoimmunologiczna, taka jak choroba Hashimoto. Podwyższony poziom tych przeciwciał wskazuje na stan zapalny w tarczycy.
USG tarczycy – badanie obrazowe pozwala sprawdzić strukturę tarczycy, wykryć ewentualne zmiany, takie jak guzki, torbiele, czy charakterystyczne zmiany zapalne występujące w chorobie Hashimoto.
W niektórych przypadkach lekarz może zlecić również inne badania, takie jak profil lipidowy (ze względu na tendencję do podwyższonych poziomów cholesterolu w niedoczynności tarczycy). Wyniki tych badań pozwalają lekarzowi postawić diagnozę oraz dobrać odpowiednie leczenie.
Czy przy niedoczynności tarczycy się tyje?
Tak, przy niedoczynności tarczycy często dochodzi do zwiększenia masy ciała i trudności w pozbyciu się zbędnych kilogramów. Wynika to z faktu, że spowolniony metabolizm, typowy dla tej choroby tarczycy, sprawia, że organizm spala mniej kalorii. Hormony tarczycy, szczególnie tyroksyna (T4) i tróijodotyronina (T3), regulują tempo przemiany materii, a ich niedobór powoduje, że energia jest magazynowana w postaci tłuszczu, zamiast być efektywnie wykorzystywana przez organizm
Leczenie hormonami tarczycy (najczęściej lewotyroksyną) oraz zdrowa odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc w kontrolowaniu wagi
Jeśli zauważasz trudności z utrzymaniem masy ciała, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w celu dostosowania diety redukcyjnej i omówienia ewentualnych opcji leczenia.
✅ Co jeść przy niedoczynności tarczycy aby schudnąć?
Jeżeli chcesz schudnąć przy niedoczynności tarczycy, warto wybrać dietę odchudzającą zgodną z zasadami zdrowego żywienia i jednocześnie wspierającą funkcjonowanie tarczycy. Oto zasady i produkty, które mogą pomóc w osiągnięciu celu:
- Produkty bogate w białko – pamiętaj o odpowiedniej podaży białka, wspiera uczucie sytości. Dobrym wyborem będą chude mięsa (np. kurczak, indyk), ryby morskie (łosoś, dorsz), jaja oraz nabiał.
- Pełnoziarniste produkty zbożowe – wybieraj węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, jak kasza gryczana, komosa ryżowa, ciemne makarony, pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż czy płatki owsiane. Dostarczają one błonnika, który reguluje trawienie i wspiera stabilizację poziomu cukru we krwi, co zapobiega napadom głodu.
- Warzywa zawierające błonnik i antyoksydanty – większość warzyw jest niskokaloryczna i sycąca, co pomaga w kontrolowaniu wagi i odchudzaniu. Pamiętaj, aby kapustne warzywa (brokuły, kalafior) spożywać po ugotowaniu, aby ograniczyć działanie goitrogenów.
- Zdrowe tłuszcze – wybieranie produktów, takich jak oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona, sprzyja zdrowiu metabolicznemu i pozwala na dłużej czuć sytość. Unikaj kwasów tłuszczowych typu trans, które mogą negatywnie wpływać na stan zdrowia i samopoczucie.
- Ryby morskie (np. dorsz, łosoś, makrela) – są źródłem jodu i kwasów tłuszczowych omega-3, które wspierają zdrowie tarczycy i działają przeciwzapalnie.
- Źródła jodu i selenu – Sięgaj po ryby morskie, owoce morza, orzechy brazylijskie oraz jaja. Są cennym źródłem pierwiastków, które wspierają zdrowie gruczołu tarczycy. Są one kluczowe dla syntezy hormonów tarczycy i pomagają regulować metabolizm.
- Odpowiednia ilość płynów – picie wody wspiera metabolizm i pomaga usuwać toksyny z organizmu, co jest szczególnie ważne w przypadku niedoczynności tarczycy.
Pamiętaj, że najlepsze rezultaty osiągniesz przy połączeniu diety z regularną, umiarkowaną aktywnością fizyczną. Jeżeli zależy Ci na poprawie stanu zdrowia i bezpiecznej redukcji masy ciała, umów wizytę z wykwalifikowanym dietetykiem (możesz to zrobić nawet online). Dietetyk pomoże Ci stopniowo wprowadzić zmiany i dostosuje dietę przy niedoczynności tarczycy do Twoich potrzeb.
❌ Czego nie jeść przy niedoczynności tarczycy
Osoby z niedoczynnością tarczycy powinny zrezygnować z żywności wysoko przetworzonej. Zawiera często dużo soli, cukru, tłuszczów trans i konserwantów, które mogą zwiększać stan zapalny w organizmie oraz wpływać negatywnie na gospodarkę hormonalną.
Grejpfut, pomimo zawartości wielu cennych pierwiastków, często wchodzi w interakcje z różnymi lekami w tym z lewotyroksyną. Zastąp ten owoc innym, szczególnie w pierwszym śniadaniu.
Warto unikać również alkoholu, słodkich napojów, cukrów prostych i słodyczy. Cukier może prowadzić do skoków poziomu insuliny i wahań cukru we krwi, co sprzyja zmęczeniu i zwiększonemu apetytowi, z którymi często borykają się osoby z niedoczynnością tarczycy.
Pierwszy posiłek a lewotyroksyna
Pamiętaj! Zachowaj co najmniej 30-60 minutową przerwę pomiędzy zażyciem leku – lewotyroksyny a spożyciem pierwszego posiłku. Na ograniczenie wchłaniania leku będą wpływać m.in.: kawa, mocna herbata, sok grejpfrutowy oraz produkty sojowe, dlatego nie spożywaj ich w pierwszym posiłku.
Goitrogeny
Zwróć uwagę na częstotliwość spożywania produktów zawierających goitrogeny, ponieważ mogą one obniżać dostępność jodu, kluczowego dla prawidłowej pracy tarczycy. Źródłem goitrogenów są przede wszystkim warzywa krzyżowe (np: kapusta, brokuły), soja i orzeszki ziemne. Jeśli Twoja dieta dostarcza odpowiedniej ilości jodu, nie powinnaś eliminować tych produktów, ale nie przesadzaj z ich nadmiernym spożyciem w tygodniu i unikaj ich bezpośrednio po zażyciu leku. Gotowanie (w dużej ilości wody bez przykrycia), może obniżyć zawartość goitrogenów o 30-40%.
💧 Co pić, przy niedoczynności tarczycy aby chudnąć?
Przy niedoczynności tarczycy kluczowe jest wybieranie napojów, które wspierają metabolizm i mają niską kaloryczność. Kolorowe napoje i soki owocowe nie będą dobrym wyborem jeżeli zależy nam na zmniejszeniu wagi. Jakie napoje wybrać?
- Woda – podstawowy napój, który wspiera prawidłowy metabolizm. Niedoczynność tarczycy może prowadzić do zatrzymania wody w organizmie, dlatego regularne picie wody jest ważne dla wspomagania funkcji nerek.
- Sok z buraka – zawiera żelazo, które wspiera funkcje tarczycy, a także inne antyoksydanty. Picie soku z buraka może wspomagać krążenie i redukować zmęczenie.
- Herbata ziołowa – szczególnie polecane są napary z pokrzywy i melisy. Pokrzywa dostarcza żelaza i może wspierać tarczycę, jednak wypijaj ją w odstępie czasowym z lekami. Melisa działa uspokajająco, co jest pomocne przy stresie, który może wpływać na zdrowie tarczycy.
- Herbata zielona – zawiera antyoksydanty i może wspierać metabolizm, ale należy ją spożywać umiarkowanie, ponieważ może być źródłem niewielkich ilości fluoru. Ważne, aby nie przesadzać, ponieważ nadmiar fluoru może wpływać na pracę tarczycy.
Zwróć uwagę na spożycie kawy, która może zaburzać wchłanianie leków hormonalnych i zwiększać uczucie niepokoju. Lewotyroksyna (typowy lek stosowany w przypadku osób z niedoczynności tarczycy) może być gorzej przyswajana, jeśli kawa jest pita zbyt wcześnie po zażyciu leku – zaleca się odczekać przynajmniej 30–60 minut po przyjęciu leku. Kawa może także powodować niepokój i nadpobudliwość, co może pogłębiać zmęczenie i problemy z koncentracją. Jeśli chcesz pić kawę przy niedoczynności tarczycy, najlepiej robić to co najmniej godzinę po zażyciu leku i unikać nadmiaru. Warto również zwrócić uwagę na to, jak kawa wpływa na indywidualne samopoczucie i ewentualnie konsultować się z lekarzem lub dietetykiem.
Zaleca się unikanie soku z grejpfruta przez co najmniej kilka godzin przed i po przyjęciu leku, aby uniknąć interakcji, która może osłabić jego działanie. Jeśli chcesz pić sok z grejpfruta, warto skonsultować to z lekarzem lub dietetykiem, który pomoże ustalić odpowiednie odstępy czasowe, by zminimalizować wpływ na leczenie.
✅ Składniki diety niezbędne do prawidłowej pracy tarczycy i odzyskania prawidłowego metabolizmu
Aby tarczyca mogła prawidłowo funkcjonować, dieta powinna dostarczać kilku kluczowych składników:
Jod – niezbędny do produkcji i utrzymania prawidłowego poziomu hormonów tarczycy. Najlepszymi źródłami jodu są: ryby morskie (np. dorsz, łosoś), sól jodowana oraz algi morskie. Niedobór jodu może prowadzić do niedoczynności tarczycy i powstawania wola.
Selen – minerał ten bierze udział w przemianie T4 do aktywnej formy T3 oraz ich ochrony przed stresem oksydacyjnym. Bogatymi źródłami selenu są orzechy brazylijskie, tuńczyk, jaja i pełnoziarniste produkty zbożowe.
Cynk – odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, jego niedobór może zmniejszać tempo metaolizmu. Dobrym źródłem cynku są mięso, nasiona dyni, orzechy oraz rośliny strączkowe.
Żelazo – wspiera produkcję hormonów tarczycy oraz transport tlenu w organizmie, co ma kluczowe znaczenie dla metabolizmu. Źródłami żelaza są czerwone mięso, podroby, zielone warzywa liściaste, strączki oraz orzechy i nasiona.
Witamina D – wspiera układ odpornościowy i reguluje pracę hormonów. Niedobór witaminy D jest powszechny przy chorobach autoimmunologicznych tarczycy. Witaminę D można uzyskać ze słońca oraz spożycia tłustych ryb, żółtek jaj i wzbogaconego nabiału. Warto rozważyć jej suplementację, najlepiej po wykonaniu badań i konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
🍴 Przykładowy jadłospis
Oto przykładowy jadłospis na jeden dzień, który może wspomóc odchudzanie przy niedoczynności tarczycy. Menu jest zbilansowane pod kątem składników wspierających zdrowe odchudzanie i prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, takich jak białko, zdrowe tłuszcze, błonnik oraz minerały, np. selen, jod i żelazo:
Śniadanie
- Owsianka na mleku (np roślinnym) , z dodatkiem orzechów brazylijskich (bogatych w selen), jagód, nasion chia, jogurtu i odrobiną miodu.
- Szklanka wody z cytryną.
Drugie śniadanie
- Smoothie z jarmużem (lekko podgotowanym), szpinakiem, bananem, awokado oraz dodatkiem siemienia lnianego i nasion słonecznika.
Obiad
- Grillowana pierś z indyka lub dorsz (ryba bogata w jod), podana z komosą ryżową
- Sałatka z mixu sałat, czerwonej papryki i pestek dyni (źródło cynku), skropiona oliwą z oliwek.
Podwieczorek
- Jogurt naturalny lub kefir z garścią orzechów włoskich i plasterkami jabłka.
- Orzechy włoskie wspierają zdrowie tarczycy, dostarczając zdrowych kwasów tłuszczowych.
Kolacja
- Sałatka z ciecierzycą, burakiem (źródło żelaza), pomidorem, ogórkiem, liśćmi szpinaku i oliwkami. Całość można doprawić odrobiną soku z cytryny oraz oliwą.
- Dodatkowo pełnoziarnista grzanka z hummusem.